Obavještajne agencije, jako često, dobar dio podataka od značaja za nacionalnu bezbjednost prikupljaju i iz otvorenih izvora. Ovaj metod naziva se još i OSINT što, na engleskom, znači: Open Source Intelligence.
Zvanična primjena ove metode započela je decembra 1941. godine kada su američke vlasti, nakon ulaska u rat sa Japanom, inicirale osnivanje ,,Službe za praćenje stranog emitovanja”. Njen zadatak bio je da sav dostupan radio-saobraćaj, tj. broadcasting, snima, kopira, selektuje, analizira i, u formi izvještaja, shodno potrebama američke armije, dostavlja odgovarajućim rodovima vojske.
Prednosti i mane OSINT-a
OSINT predstavlja prvu i najosnovniju djelatnost svake tajne policije. Pored toga što je najdostupniji i najjeftiniji, pojavom interneta i, uopšteno, društvenih mreža, on predstavlja i najveći izvor informacija. Takođe, ono što je još jedna od prednosti OSINT-a, budući da podaci prikupljeni na ovaj način nisu označeni stepenom tajnosti, jeste da je u potpunosti legalan.
Ipak, kao i sve čime se čovjek bavi, i ova metoda ima svoje mane. Jedna od njih je i činjenica da sve što je dostupno javno ne mora, pod obavezno, uvijek biti i tačno. Jer, u svrhu kontraobavještajnog djelovanja, brojne obavještajno-bezbjednosne agencije plasiraju i dezinformacije, čiji cilj je da zavaraju i, na pogrešan trag, navuku protivničku službu. Stoga, prilikom obrade podataka prikupljenih OSINT metodom najveću ulogu igra analitika obavještajne agencije, odnosno – njena sposobnost i kapacitet da, na precizan i profesionalan način, analizira sadržaj.
Kako bi se unaprijedio proces prikupljanja podataka iz otvorenih izvora, a time i smanjila mogućnost pogrešne procjene koja, u oblasti bezbjednosti, može koštati preskupo, obavješajne agencije, na prvom mjestu, veoma dobro analiziraju izvor od kojeg je informacija došla. Nakon toga slijedi analiza konkretnog sadržaja, kojoj se pristupa iz više uglova. Nju, obično, rade operativci koji posjeduju široka znanja iz svih oblasti dok se, ponekad, za to angažuju i konsultuju stručnjaci sa univerziteta, naučnih instituta i ostalih stručnih i obrazovnih ustanova.
Kategorije OSINT izvora
OSINT izvori se, na osnovu generalno primjenjive standardizacije, dijele u šest različitih kategorija.
Prva su mediji u koje ubrajamo: portale, štampane novine i časopise, TV i radio. Drugu kategoriju čini, generalno, internet i sve što se na njemu može naći: online publikacije, blogovi, forumi i društvene mreže.
U treću kategoriju spadaju zvanični podaci koje objavljuju državni organi i, uopšteno, institucije: izvještaji, proračuni, saopštenja, telefonski imenici, konferencije, web stranice…
Četvrta kategorija su stručne i akademske publikacije, ali i informacije dobijene iz održanih simpozijuma, akademskih radova, doktorskih disertacija i naučnih radova.
Komercijalni podaci, komercijalne slike, finansijske i industrijske procjene i baze podataka sačinjavaju petu kategoriju, dok se šesta, poznatija i kao ,,siva literatura“, sastoji od: tehničkih izvještaja, patenata, radnih dokumenata, poslovnih dokumenata, neobjavljenih radova i biltena.
Hrvatska prepoznaje značaj OSINT-a
Koliki je značaj OSINT-a, kod nas u regionu, veoma dobro je prepoznala susjedna nam Hrvatska.
Naime, Vlada ove bivše jugoslovenske republike je, vodeći se činjenicom da je do tajnih podataka, naročito u poslednje vrijeme, sve teže doći korištenjem ljudskih izvora (tzv. HUMINT-a), 21. juna prošle godine donijela odluku o osnivanju Centra izvrsnosti za prikupljanje, obradu i analizu podataka iz otvorenih izvora.
Njegovo osnivanje, kao i dalja koordinacija rada i uspostavljanje organizacione strukture, povjereno je Sigurnosno-obavještajnoj agenciji (SOA).
Misija ovog međunarodnog centra, koji će definitivno predstavljati i veliku razvojnu šansu za unaprjeđivanje hrvatske obavještajno-bezbjednosne zajednice, jeste razvijanje ove specifične discipline, sa fokusom na prikupljanje, selekciju, obradu i analizu informacija koje dolaze iz izvora dostupnih svima.
I ANB koristi otvorene izvore
Dodatni značaj javno dostupnih izvora, a u prvom redu medija, potvrđuju nam i nedavno objavljeni izvještaj, o uplatama medijima, Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB).
U njemu, dakle, stoji da je ANB preduzeću Infomont doo, u čijem je vlasništvu agencija MINA, 29. septembra prošle godine isplatila 1632 eura. Osnov uplate je, kako se navodi u evidenciji, pristup generalnom servisu ove novinske agencije.
Takođe, prema analitičkoj kartici plaćanja ANB-a, za period od 06. do 12. februara, po istom osnovu kompaniji Arhimed doo, koja se bavi uslugama praćenja i analiziranja medija (press cliping), isplaćeno je 399.30, a u decembru prošle godine 330 eura.
Osim toga, naši obavještajci su, u vremenu od 13. do 19. februara, za časopise, publikacije i glasila, koje dostavlja firma za distribuciju S PRESS PLUS doo, uplatili 432 eura.
Piše: Milovan Marković